https://www.larissanet.gr/2024/11/10/eleni-anastasopoulou-ta-paidia-prepei-na-epanasyndeontai-me-tin-poiisi/
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ελένη Αναστασοπούλου: “Τα παιδιά πρέπει να επανασυνδέονται με την ποίηση…”
Μιλάει στη larissanet με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της “Άκατα μάκατα σούκουτου έτοιμο το χαϊκού”
Θέλετε να μας συστήσετε το νέο βιβλίο από τις εκδόσεις
Θράκα;
«Ακατα μάκατα σουκουτού έτοιμο το χαϊκού!». Ο τίτλος, από το
γνωστό σε όλους μας λάχνισμα, παραπέμπει σε παιδικό βιβλίο. Χαϊκού για παιδιά
λοιπόν. Γιατί για παιδιά; Διότι ο λιτός, ουσιαστικός και ευθύβολος λόγος αυτής
της μορφής ποίησης ταιριάζει στον απερίφραστο και χωρίς δεύτερη σκέψη λόγο των
παιδιών. Ελλειπτικός και συγχρόνως ουσιαστικός. Επειδή η εικονοποιητική
λειτουργία του χαϊκού προσομοιάζει με τη σκέψη των παιδιών. Διότι είναι
διασκεδαστικά, μιλάνε για τη φύση κάτι που αρέσει στα παιδιά, διαβάζονται με
μια ανάσα με τη φαντασία να δημιουργεί αυτόματα
τη δική της εικόνα, και με την εκπνοή, βγαίνει το δικό τους συναίσθημα, απελευθερωτικά.
Οι εκδόσεις Θράκα, που αποδεδειγμένα αγαπούν την ποίηση, με
τόλμη έβγαλαν το πρώτο βιβλίο ποίησης για παιδιά, διότι τα παιδιά πρέπει να
επανασυνδέονται με την ποίηση. Λέω επανασυνδέονται διότι από πολύ νωρίς έχουν
έρθει σε επαφή μέσα από τα νανουρίσματα και τα ταχταρίσματα. Η μετέπειτα πορεία
προς το μεγάλωμα είναι δυστυχώς πιο πεζή
και στις μέρες μας τηλεοπτική και ταμπλετική.
Ένα βιβλιαράκι χωρισμένο σε εποχές, με τρίστιχα ποιήματα που
διατηρούν τις συμβάσεις της ιαπωνικής ποιητικής φόρμας. Κάτω από κάθε χαϊκού ο μικρός
αναγνώστης μπορεί να ζωγραφίσει τη δική του εικόνα αν και πιστεύω ότι η
φαντασία των παιδιών δεν εγλωβίζεται σε λίγα εκατοστά χαρτιού.
Έχετε μεγάλη εμπειρία στην εκπαίδευση. Γιατί ένα παιδί να
διαβάσει ποίηση;
Ξεκινώ την απάντησή μου με μια γενική παραδοχή. Το παιδί
πρέπει να διαβάζει. Να διαβάζει παραμύθια, ιστορίες, κόμικς, ποίηση και ό,τι
άλλο διαβάζεται! Η ανάγνωση ενισχύει και βελτιώνει τα γνωστικά, συναισθηματικά
και νοητικά επίπεδα του παιδιού, Η γλώσσα, η φαντασία, η κριτική σκέψη, η
κατανόηση, η ευφυΐα, η επικοινωνία…
Η ποίηση είναι αγαπημένο είδος λόγου για τα παιδιά εξαιτίας με
έναν σχεδόν έμφυτο τρόπο αφού πολύ με τα νανουρίσματα και τα ταχταρίσματα από
την νηπιακή ακόμη ηλικία έρχονται σε επαφή με την ρυθμικότητα και την
μουσικότητα του λόγου. Η εικονοποιητική λειτουργία της ποίησης για παιδιά και ο
αναπαραστατικός της λόγος ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία των παιδιών. Δίνει
ερεθίσματα για την ανάπτυξη της φαντασίας μέσα από τη χρήση της συμβολικής
ποιητικής γλώσσας, ενεργοποιεί το νοητικό πεδίο και τα μαθαίνει να βλέπουν και να ερμηνεύουν
τον κόσμο με άλλη οπτική. Επίσης, εμπλουτίζει το λεξιλόγιο και τις γλωσσικές
δεξιότητες, γεννά συναισθήματα και ως μορφή τέχνης και μάλιστα υψηλής
αισθητικής προσφέρει ψυχαγωγία, χαρά και αισθητική αναβάθμιση.
Βέβαια, όλη αυτή η γοητεία της ποίησης εξανεμίζεται όταν η
επαφή μαζί της γίνεται εξαναγκαστική και υπόκειται στις γνωστές σε όλους
μας κανονιστικές λειτουργίες και
αναλύσεις σε βαθμό αποδόμησης που ακολουθείται συχνά στο εκπαιδευτικό μας
σύστημα. Η ποίηση έχει τη δύναμη της αφύπνισης από μόνη της, αρκεί να φέρουμε
τα παιδιά σε επαφή μαζί της με τρόπο δημιουργικό.
Έχετε γράψει αρκετά παιδικά βιβλία, ασχολείστε εντατικά με
την ποίηση. Τι αντιπροσωπεύει για σας η ποίηση και γενικότερα η γλώσσα;
Εχω γράψει για παιδιά και για ενήλικες. Η μακρόχρονη
επαγγελαμτική και επιστημονική σχέση μου με τα παιδιά ήταν το γόνιμο έδαφος
μέσα από το οποίο αναδύθηκε η αγάπη μου για τις ιστορίες και την παρηγορητική
λειτουργία των παραμυθιών όπως την βίωσα ως παιδί με τις αφηγήσεις των
παππούδων και γιαγιάδων μου αλλά και των διαβασμάτων μου, αργότερα.
Τα βιβλία για τους ενήλικες
προέκυψαν απ’ την ανάγκη για μοίρασμα των σκεψεων και εμπειριών.
Η σχέση μου με την ποίηση είναι ερασιτεχνική με την έννοια
του έρωτα για την τέχνη. Η ποιητική τέχνη όπως κάθε πραγματική τέχνη, από μόνης
της δεν αλλάζει, ούτε κάνει τον καλύτερο με όρους ρεαλιστικούς, δίνει όμως τη
δυνατότητα να βλέπουμε τον κόσμο με άλλο βλέμμα και να προσπαθούμε να τον
κάνουμε καλύτερο.
Σε ότι αφορά τη γλώσσα, εμμέσως, θέτεται ένα ερώτημα το οποίο ακόμη δεν έχει
απαντηθεί οριστικά. Συνήθως λέμε πως η γλώσσα και κατ’ επέκταση η γραφή είναι
ένα μέσο επικοινωνίας, ένα εργαλείο με το οποίο εξωτερικεύουμε σκέψεις και συναισθήματα.
Δηλαδή η γλώσσα είναι απλά ένα όργανο; Αυτό σημαίνει ότι
στην εποχή μας η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αντικαταστήσει τις ανθρώπινες
σχέσεις αφού ένα λογισμικό ΤΝ μπορεί άνετα να «φορτωθεί» με μια γλώσσα. Μήπως
δεν είναι απλά ένα εργαλείο αλλά αποτελεί ιδιότητα του ανθρώπου συνυφασμένη και
σε αλληλεπίδραση με την σκέψη του; Ο άνθρωπος σκέφτεται με εικόνες κι εκφράζει
αυτές τις εικόνες με λέξεις. Όσο πιο καλός χρήστης της γλώσσας γίνεται κάποιος
τόσο πιο ανεπτυγμένη σκέψη διαθέτει και το αντίστροφο. Εγώ ταυτίζομαι με τον
Πλάτωνα - χωρίς καμία τάση αρχαιολαγνείας, εξάλλου οι έρευνες των τελευταίων
ετών τείνουν προς αυτή την κατεύθυνση- που υποστήριζε ότι η σκέψη είναι εσωτερικευμένη γλώσσα, ενώ η
γλώσσα είναι εξωτερικευμένη σκέψη. Μη ξεχνάμε ότι η λέξη
«λόγος» δήλωνε τόσο τη γλώσσα όσο και τη
λογική.
Παρόλα αυτά «cogito ergo
sum» και μέχρι να δοθεί οριστική απάντηση, απολαμβάνω να πειραματίζομαι με τις
λέξεις και με μαγεύουν όσο όταν έψαχνα την ετυμολογία και το νόημά τους σ’ ένα
τεράστιο λεξικό που δεν χωρούσε στα παιδικά μου χέρια.
